Tinubu Ya Taya ‘Yan Najeriya Murnar Cikar Ƙasar Shekaru 25 A Tsarin Dimokuraɗiyya
Ga cikakken jawabin shugaba Tinubu Na Bikin Ranar Dimokraɗiyya A Najeriya Na Bana
Yan uwana yan Nigeria
Bari in fara da taya dukkan mu murnar Ganin sake bikin wata ranar dimokuradiyya a yau 12 ga watan Yunin 2024. A bana ma shekara 25 na mulkin dimokaradiyyar kasarmu ba tare da katsewa ba.
A wannan rana, shekaru 31 da suka gabata, mun fara tafiya don zama al’ummar dimokuradiyya ta gaskiya kuma mai dorewa. Wannan nassi yana da wuya kuma yana da haɗari. A cikin shekaru shida masu tsanani da suka biyo baya, mun yi yaƙi da gwagwarmayar kwato mana haƙƙoƙinmu na ’yan Adam, wanda hannun Allah na Mahaliccinmu ya sa a duniya.
Mun rasa manyan jarumai a hanya. Cif MKO Abiola, wanda ya lashe zaben shugaban kasa a ranar 12 ga watan Yunin 1993, da matarsa, Kudirat, Janar Shehu Musa Yar’Adua, da Pa Alfred Rewane da dai sauransu, sun sadaukar da rayuwarsu. Da jarumtaka sun mika wuya ga makomarsu domin al’ummarmu ta samu rayuwa mai kyau.
Mu girmama tunanin Cif Anthony Enahoro, Cif Abraham Adesanya, Commodore Dan Suleiman, Cif Arthur Nwankwo, Cif Chukwuemeka Ezeife, Admiral Ndubuisi Kanu, Cif Frank Kokori, Cif Bola Ige, Cif Adekunle Ajasin, Cif Ganiyu Dawodu, Cif Ayo Fasanmi, Cif Gani Fawehinmi, Cif Olabiyi Durojaiye, Dr. Beko Ransome-Kuti, Chima Ubani, da sauran wadanda suka rasu.
Irin sadaukarwar da Janar Alani Akinrinade, Farfesa Bolaji Akinyemi, Farfesa Wole Soyinka, Cif Ralph Obioha, Cif Cornelius Adebayo, da sauransu suka yi, bai kamata a manta da su ba. Aƙalla shekaru shida, sun jimre da wahala da wahalhalu na rayuwa a ƙaura.
Yayin da masu fafutukar kare dimokuradiyyar da ke gudun hijira ke ci gaba da ruruwa, ‘yan uwansu a gida sun ci gaba da matsin lamba ga hukumomin soja. Daga cikin su akwai Olisa Agbakoba, Femi Falana, Abdul Oroh, Sanata Shehu Sani, Gwamna Uba Sani, Cif Olu Falae, da sauran shugabannin jam’iyyar Dimokaradiyya ta kasa irin su Cif Ayo Adebanjo da Cif Ayo Opadokun. sadaukarwar da suka yi da kuma kyauta mai tamani da sadaukarwa ba za a taɓa biya ba, kuma ba za a manta da su ba.
Ba za mu iya yin nasara a yakin da ake yi da mulkin kama-karya na soja ba, ba tare da ’yan jaridun Nijeriya ba, waɗanda suka kafa shingayen tare da masu fafutukar tabbatar da dimokradiyya. Muna bikin su a yau, tare da cibiyoyin watsa labarai kamar The Punch, Guardian, National Concord, Tribune, The News/Tempo, da TELL Mujallu. Hukumomin soji sun haramta wa wadannan cibiyoyin yada labarai, tare da daure ‘yan jaridunsu a gidan yari saboda tsayawa tsayin daka kan ‘yancin fadin albarkacin baki da ‘yancin walwala.
Al’ummar kasar dai ta fice daga kangin mulkin soja a shekarar 1999, inda ta zama dimokuradiyya mafi yawan al’umma a kasar Afirka, ginshikin cin gashin kai na dimokuradiyya ga ‘yan bakar fata, kuma daya daga cikin manyan dimokuradiyya a duniya. Wannan canji yana tsaye a matsayin wani muhimmin lokaci a tarihin ɗan adam. Daga wannan canji, ba za mu taɓa juyo ba, ko tarihin ci gaban ɗan adam ba zai manta da ma’anar wannan babban lokaci ba.
Yau shekaru 25 bayan haka, muna murnar zagayowar ranar da aka yi tafiyar mu ta dimokuradiyya. Mun tsaya tsayin daka.
Dimokuradiyya ba wani baƙon ra’ayi ba ne ko ƙaƙƙarfan ra’ayi maras ma’anar rayuwa ta gaske a gare mu. Haka kuma ba za mu iya ragewa ko rage shi zuwa zama kawai gudanar da zabukan lokaci-lokaci inda wani dan takara da jam’iyya suka fi wani ba.
Yayin da zabuka ke jan hankali sosai, amma bangare daya ne na dimokradiyya. Dimokuradiyya wata hanya ce ta rayuwa wacce ta kunshi faffadan hasashe wanda zabe wani bangare ne na shi. Don haka al’umma za ta iya yin zabe ba tare da dimokuradiyya ba. Amma al’ummar kasa ba za ta iya zama damokradiyya da gaske ba tare da gudanar da zabe ba.
’Yan uwa ’yan Najeriya, dimokuradiyya ta gaskiya tana haskawa ga rayuwar yau da kullum ta al’ummar da ke rayuwa karkashin fikafikan ta. Yana ba mu ’yancin yin tunani yadda muke so, mu zauna a inda muke so, da kuma bin duk wani ingantaccen aiki da ya dace da mu.
Dimokuradiyya ba ta ɗaukar wani haɗin kai na ƙarya ko tilastawa. A haƙiƙa, dimokuradiyya ta ɗauka cewa ra’ayoyi masu karo da juna da mabanbanta ra’ayi ne za su kasance cikin tsari. Idan aka yi la’akari da bambance-bambance da nau’in gogewar ɗan adam, dole ne a sami ra’ayoyi mabambanta.
Abin da dimokuradiyya ke bukata shi ne, ba wai mu warware bambance-bambance ta hanyar karfi da danniya ba, a’a, mu ba da dama ga halalcin ra’ayoyin da suka bambanta da namu.
Inda wasu nau’o’in gwamnati ke aiwatarwa ba tare da son ran jama’a ba, dimokuradiyya na da burin sanya shugabanni su zama masu tawali’u da za su yi aiki a matsayin masu yi wa al’umma hidima, ba a matsayin mataimakan kunkuntar muradun masu mulki ba.
Ya ku ‘yan uwana, Nijeriya ta fuskanci matsayar da ba za a taba yanke hukunci ba shekaru ashirin da biyar da suka gabata: ko ta karkata zuwa ga wata manufa mai kyau ko kuma ta ci gaba da rashin manufa a cikin hazo na mulkin kama-karya. Mun yi zabi mai kyau a lokacin. Dole ne mu ci gaba da wannan zaɓi a yanzu.
A matsayinmu na ’yan Najeriya, dole ne mu tunatar da kanmu cewa duk yadda dimokuradiyya ta kasance mai sarkakiya, ita ce mafi kyawun tsarin mulki a nan gaba. Haka nan kuma mu sani cewa a cikinmu akwai wadanda za su yi kokarin yin amfani da kalubalen da ake fuskanta a halin yanzu, don kawo cikas, idan ba a ruguza wannan dimokuradiyyar da aka riga aka ba ta da yawa ba. Wadannan mutane suna yin haka ne ba don su kyautata al’amura ba, sai dai don su mika duk wasu mutane da abubuwa a karkashin ikonsu da mallake su har ta kai ga cewa, idan ba a lissafta ka cikin manyansu ba, to rayuwarka za ta zama karama kuma ba ta zama naka ba.
Wannan shi ne babban yakin zamaninmu kuma babban dalilin da ya sa muke bikin musamman na wannan ranar Dimokuradiyya.
’Yan uwa ’yan Najeriya, dimokuradiyyarmu ta fi tarihi. Gaskiya ce mai rai, mai numfashi. Haqiqa ma’anar wannan rana ba wai a mayar da hankali ne kawai ga manyan ayyukan da suka kai mu a baya ba. Haka ne, muna ba wa waɗanda suka sadaukar da rayukansu, sadaukar da komai don share fage ga al’umma. Na tsaya na musamman a wannan batun. Ina cikin wadanda suka yi kasada wajen yi wa ungozoma haihuwar dimokuradiyyar mu. A yanzu ni mai amfana ne kai tsaye kuma na fito fili daga amfanin waɗannan yunƙurin na tarihi.
A matsayina na shugaban wannan al’umma, a bisa ɗabi’a da tsarin mulki na daure na kiyaye wannan tsarin mulki mai daraja. Na yi alƙawarin yin iyakar ƙoƙarina don kare haƙƙinku, ƴancin ku, a matsayinku na ƴan Najeriya. Har ma fiye da haka, na yi alkawarin yin duk abin da ya dace don tabbatar da dimokuraɗiyya a matsayin hanyar rayuwarmu.
Duk da cewa kalubalen suna da yawa ina godiya da jagorancin Najeriya a wannan lokaci a tarihinta da kuma nuni a cikin tafiyar dimokuradiyyarta. Na zo gabanka kuma in bayyana cewa, babban aikin da ya rage a gabanmu. Jarabawar gaske ba ta taɓa kasancewa ko za mu tashi mu ƙalubalanci maƙiyan musiba da zafin mulkin kama-karya ba. Gaskiyar gwajin ita ce ko za mu rage masu gadinmu yayin da inuwar ɓata rai da haɗarinta na zahiri ke dushewa.
Ina ce muku a nan da kuma a halin yanzu yayin da muke murnar zagayowar tsarin dimokuradiyyar siyasarmu, mu dage da himma wajen ganin mun cimma daidaito daidai gwargwado na takwararta, tabbatar da dimokuradiyyar tattalin arzikinmu.
Na fahimci matsalolin tattalin arziki da muke fuskanta a matsayinmu na al’umma. Tattalin arzikinmu yana cikin tsananin bukatar gyara shekaru da yawa. Ba a daidaita shi ba saboda an gina shi a kan ginshiƙin dogaro da yawa ga kudaden shiga daga haƙon man fetur.
gyare-gyaren da muka fara an yi niyya ne don samar da ingantaccen tushe mai kyau don ci gaban gaba. Ko shakka babu sauye-sauyen sun jawo wahalhalu. Amma duk da haka, su ne gyare-gyaren da ake buƙata don gyara tattalin arziƙin na dogon lokaci ta yadda kowa zai sami damar samun damar tattalin arziki.
Yayin da muke ci gaba da sake fasalin tattalin arziki, koyaushe zan saurari jama’a kuma ba zan taba juya muku baya ba. A cikin wannan yanayin, mun yi shawarwari cikin gaskiya kuma tare da buɗaɗɗen hannu tare da ƙungiyoyin ma’aikata akan sabon mafi ƙarancin albashi na ƙasa. Nan ba da jimawa ba za mu aika da wani kudurin doka na zartarwa ga Majalisar Dokoki ta kasa don sanya abin da aka amince da shi a matsayin wani bangare na dokarmu na shekaru biyar masu zuwa ko kasa da haka.
Dangane da kiran da ’yan kwadago ke yi na yajin aikin na kasa, ba mu nemi zalunci ko murkushe Yan kwadago ba kamar yadda gwamnatin kama-karya ta yi. Mun zabi hanyar hadin gwiwa a kan rikici. Babu wanda aka kama ko barazana. Maimakon haka, an gayyaci shugabannin ƙwadago don yin shawarwari don cimma matsaya ta gaskiya.
Tattaunawa ta gaskiya da sasantawa bisa ka’ida sune alamomin dimokuradiyya. Wadannan jigogi za su ci gaba da inganta manufofina da mu’amala da sassan tattalin arzikin siyasarmu. Na dauki wannan muhimmin aiki ba tare da tsoro ko son rai ba kuma na sadaukar da kaina ga wannan aiki har sai mun gina Najeriya mai ɗorewa.
A karshe, ba za a samu daukakar kasa ta hanyar tafiya cikin sauki ba. Za a iya cimma ta ta hanyar ɗaukar daidai. Kalmomin shugaban Amurka Franklin Roosevelt tabbas suna da gaskiya: “Akwai hanyoyi da yawa na ci gaba. Amma kawai hanya ɗaya ta tsaya cak!”
Baza mu kuskura mu yi barci ba don kada abubuwa masu kyau da ke jiran mu nan gaba su wuce mu. Ba za mu kuskura mu dasa ƙafafunmu a tsaye ba a tsakiyar bege da yanke kauna. Mun san hanyar da ta dace kuma za mu bi ta.
